ضخیم شدن دیواره قلب از علائم تا درمان
ضخیم شدن دیواره قلب (HCM) به معنای افزایش میزان ضخامت دیواره‌ی قلب است. این اتفاق معمولا به علت مشکلاتی مانند افزایش ضربان قلب ناشی از ورزش شدید، فشار خون بالا، تنفس ضعیف، اختلالات شیمیایی در بدن، بیماری های پیشرونده مانند نارسایی قلبی و بعضی بیماری های دیگر است. این بیماری اغلب تشخیص داده نمی‌شود، زیرا بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری علائم کمی دارند یا اصلا علائمی ندارند. با این حال، در تعداد کمی از افراد مبتلا به HCM ، ضخیم شدن عضله قلب می تواند باعث تنگی نفس، درد قفسه سینه یا تغییراتی در مکانیسم قلب شود که منجر به ریتم‌های نامنظم قلب (آریتمی) و مرگ ناگهانی می شود. با ما در این مقاله همراه باشید تا به بررسی کامل این اختلال و راه‌های تشخیص و درمان آن بپردازیم.
ضخیم شدن دیواره قلب (HCM) چیست؟
ضخیم شدن دیواره قلب یا کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) وضعیتی است که در آن دیواره‌ی قلب به طور غیر طبیعی ضخیم می شود و قلب دیگر نمی تواند کار خود را به خوبی انجام دهد. در بیشتر موارد، علت ضخیم شدن دیواره‌ی قلب نوعی بیماری قلبی ژنتیکی یا ارثی است. در شرایط خاص این بیماری می تواند منجر به مرگ ناگهانی قلبی شود. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک را می توان در هر سنی تشخیص داد، اما به طور معمول علائم تا میانسالی ایجاد می شود.
به طور کلی، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک به ژنتیک مرتبط است و ژن های متعددی در بروز این بیماری دخیل هستند. اما نمی‌توان گفت علت قطعی و همیشگی آن ژنتیک است. ضخامت دیواره قلب یا HCM می تواند منجر به بسیاری از بیماری های جدی شود. در پاراگراف بعدی به این بیماری‌ها اشاره شده است.
- فیبریلاسیون دهلیزی، نوعی آریتمی که می تواند باعث لخته شدن خون شود.
- نارسایی قلبی
- سکته
- آریتمی‌های بطنی که می تواند باعث ایست قلبی شود.
نکته: ضخامت دیواره قلب، یکی از دلایل اصلی مرگ ناگهانی قلبی در افراد کمتر از 35 سال است.
انواع ضخیم شدن دیواره قلب
دو نوع اصلی HCM وجود دارد:
- انسدادی: شایع ترین نوع، کاردیومیوپاتی انسدادی هیپرتروفیک به معنای ضخیم شدن دیواره (سپتوم) بین بطن چپ و بطن راست است. این روند می تواند جریان خون را از بطن چپ به آئورت (شریان اصلی بدن) مسدود کند.
- غیر انسدادی: در HCM غیر انسدادی، عضله قلب ضخیم می شود اما جریان خون را مسدود نمی کند.
بیشتر بخوانید: داروهای بیماران قلبی
علائم ضخیم شدن دیواره قلب
علائم و نشانه های HCM حتی در بین اعضای یک خانواده، می تواند بسیار متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است اصلا علائمی نداشته باشند، اما برخی دیگر ممکن است این موارد را تجربه کنند:
- آریتمی (ضربان یا ریتم نامنظم قلب)
- درد قفسه سینه، به ویژه در هنگام فعالیت
- خستگی
- احساس تپش در قفسه سینه
- سوفل قلب
- سبکی سر یا سرگیجه
- غش کردن
- تنگی نفس، به خصوص در حین فعالیت
- تورم در پاها، مچ پا، ساق پا، شکم یا گردن
نکته: علائم با گذشت زمان بدتر می شوند و در نهایت توانایی شما را برای انجام فعالیت ها و مسئولیت های روزمره کاهش می دهند.
علت ضخیم شدن دیواره قلب
علت دقیق این بیماری هنوز شناخته نشده است اما معمولا به دلیل عوامل ژنتیکی به وجود می آید. همچنین، برخی شرایط و بیماری‌ها نیز از جمله فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، ورزش‌های شدید، بیماری‌های تیروئید و مصرف بعضی داروها می‌توانند منجر به بروز کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک شوند. به طور کلی ضخیم گشتن دیواره قلب ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از عوامل خطر عبارتند از:
- فشار خون بالا
- بیماری های قلبی عروق
- ژنتیک
- دیابت
- سابقه سیگار کشیدن
- چاقی یا چربی اضافه در ناحیه شکم
- سن بالا
تشخیص ضخیم شدن دیواره قلب
برای تشخیص ضخیم گشتن دیواره قلب، پزشک ممکن است از روش هایی مانند اکوکاردیوگرافی، آزمایش خون، مانیتور کاردیو یا آنژیوگرافی برای تصویربرداری دقیق قلب استفاده کند.
معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی
متخصص قلب، سوال‌های مفصلی در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی شما می پرسد. سپس یک معاینه کامل برای بررسی ویژگی‌های کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انجام می دهد.
تشخیص اکوکاردیوگرام HCM
رایج ترین راه برای تشخیص ضخامت دیواره قلب از طریق اکوکاردیوگرام است. اکو قلب یک فرایند تصویربرداری غیرتهاجمی است که از طریق استفاده از امواج صوتی برای تولید تصاویر سه‌بعدی از قلب و ساختارهای مرتبط آن استفاده می‌شود. این فرایند به منظور ارزیابی ساختارها، عملکرد و جریان خون در قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: اسکن قلب
تشخیص HCM الکتروکاردیوگرام (ECG/EKG).
در برخی موارد، الکتروکاردیوگرام (ECG/EKG) می‌تواند ضخیم شدن غیرعادی عضله قلب یا ریتم غیرطبیعی قلب را که ممکن است نشانه‌ای از HCM زمینه‌ای باشد، تشخیص دهد.
آزمایش ژنتیک
ضخیم گشتن دیواره قلب معمولا یک بیماری قلبی ارثی است و احتمال انتقال آن به نسل بعدی، 50 درصد است. یکی از بستگانی که حامل جهش HCM هستند باید در طول زمان با مراجعه به پزشک و تصویربرداری غیر تهاجمی تحت نظر باشند تا هر گونه علائم ظاهر شدن کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک تشخیص داده شود. آزمایش ژنتیک با تهیه نمونه بزاق یا در صورت تمایل با آزمایش خون انجام می شود. در این آزمایش، نمونه گرفته شده برای پردازش به آزمایشگاه فرستاده می شود و نتایج آن در عرض سه تا چهار هفته مشخص می شود.
تست استرس تردمیل (اغلب همراه با اکوکاردیوگرافی)
این آزمایش پاسخ بیمار به فعالیت بدنی را بررسی می کند و اطلاعات ارزشمندی در مورد تغییرات علائم، ضربان قلب و فشار خون همراه با ورزش ارائه می دهد. برای ارزیابی ریتم غیرطبیعی قلب در طول ورزش، همیشه با نظارت مداوم EKG همراه است تا نشان دهد که چگونه قلب و دریچه ها به ورزش واکنش نشان می دهند.
مانیتورینگ هولتر
این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را در طول زمان ثبت می کند که از 24 ساعت تا چند هفته متغیر است. این روش می تواند به تشخیص ریتم های غیر طبیعی قلب که ممکن است سبب ایجاد علائم ضخیم گشتن دیواره قلب شود، کمک کند.
ام آر آی قلب
ام آر آی قلب نوعی تصویربرداری از قلب است که اطلاعات بیشتری را برای راهنمایی درمان و پیش آگهی ارائه می دهد. این روش علاوه بر شناسایی نشانه های HCM، به شناسایی برخی از بیماری های پرخطر برای ریتم‌های غیرطبیعی قلب کمک می‌کند.
نحوه درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
برای درمان ضخامت دیواره قلب، شما باید با پزشک خود مشورت کنید و بسته به وضعیت شما و به علاوه علت ضخامت دیواره قلب، درمان مناسب را دریافت کنید. این درمان ها ممکن است شامل مصرف دارو، تغییر در شیوه زندگی، تمرینات ورزشی یا درمان بیماری اولیه شما باشد. هدف هر درمانی تسکین علائم و محافظت از افرادی است که در معرض خطر بالای ریتم غیرطبیعی قلب هستند. درمان ممکن است شامل دارو درمانی یا جراحی شود. داروها می توانند کارایی عضله قلب ضعیف شده را به حداکثر برسانند و شامل این موارد می‌شوند:
- مسدود کننده‌های بتا
- مسدود کننده های کانال کلسیم
- داروهای اضافی برای کمک به کارایی قلب
- داروهای ریتم قلب
- رقیق کننده های خون
نتیجه‌گیری
ضخیم شدن دیواره‌ی قلب (HCM) بیماری قلبی است که با افزایش ضخامت دیواره قلب و عضله قلبی همراه است. ضخیم شدن ماهیچه قلب می‌تواند پمپاژ خون را برای قلب سخت تر کند. ضخامت دیواره قلب یا HCM می تواند منجر به بسیاری از بیماری های جدی مانند فیبریلاسیون دهلیزی، نارسایی قلبی، سکته و آریتمی‌های بطنی گردد.
