آریتمی قلبی
تجربه افزایش ضربان قلب برای همه افراد و در هر سنی ممکن است رخ دهد. به ضربان غیرعادی قلب آریتمی قلبی گفته می شود. اما در برخی مواقع فرد باید نسبت به این افزایش ضربان حساس باشد. بیماری آریتمی یکی از بیماری هایی است که با ویژگی نوسان ضربان قلب شناخته می گردد. در ادامه به بررسی ابعاد متفاوت این بیماتری خواهیم پرداخت.
آریتمی قلبی چیست؟
آریتمی قلبی به شرایطی گفته میشود که ضربان قلب به طور نا منظم بزند که اصطلاحا به تپش قلب معروف است و یا خیلی آهسته و یا خیلی تندتر از حد معمول باشد. آریتمی قلبی به چند دسته تقسیم می شود، از جمله:
- ضربان قلب آهسته یا برادیکاردی (bradycardia): ضربان قلب کمتر از ۶۰ بار در دقیقه
- ضربان قلب تند یا تاکیکاردی (tachycardia): ضربان قلب بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه
- ضربان قلب نامنظم (fibrillation)
اغلب آریتمی های قلبی شدید و وخیم نیستند، اما در برخی موارد ممکن است موجب بروز سکته ی مغزی و یا ایست قلبی شود. لازم به ذکر است که تمام تاکیکاردی ها یا برادیکاردی ها به معنای وجود بیماری قلبی نیستند. به عنوان مثال هنگام ورزش ضربان قلب افزایش پیدا می کند تا اکسیژن کافی دریافت نماید. همچنین در هنگام خواب یا استراحت ، ضربان قلب کاهش پیدا می کنند.
ضربان طبیعی قلب چگونه است؟
قلب چهار حفره دارد. دو حفره ی بالایی آن را دهلیز و دو حفره ی پایینی آن را بطن می نامند. ریتم قلب توسط یک ضربان ساز طبیعی که در دهلیز راست قرار گرفته است و به آن گره سینوسی-دهلیزی می گویند، کنترل می شود.
این گره پیام های الکتریکی هر ضربان را آغاز می کند. این پیام های آغاز باعث انقباض عضلات دهلیزها و تخلیه خون به بطن ها می شود. این پیام ها در نهایت به گره دهلیزی-بطنی می رسند. وظیفه ی گره دهلیزی-بطنی این است که قبل از انتقال پیام الکتریکی به بطن ها سرعت آن ها را کاهش می دهد.به همین دلیل پیام های الکتریکی با اندکی تاخیر به بطن ها می رسد. این تاخیر به بطن ها اجازه خواهد داد تا فرصت کافی را برای پر خون شدن داشته باشند. بعد از رسیدن پیام های الکتریکی به بطن ها، آن ها منقبض شده و خون به تمام بدن پمپ می شود. در یک فرآیند طبیعی ظربان قلب بین 60 تا 100 بار در دقیقه خواهد بود.
انواع آریتمی قلبی
آریتمی قلبی بر اساس تغییری که در ضربان قلب ایجاد می کند طبقه بندی می شود.
انواع آریتمی ها عبارتند از :
تاکیکاردی
به ضربان قلب های بیش از 100 بار در دقیقه گفته می شود.
برادیکاردی
به ضربان قلب های کمتر از 60 بار در دقیقه گفته می شود.
اما در این موارد باید توجه کنید که همه ی تاکیکاردی ها یا برادیکاردی ها نشان دهنده ی بیماری قلبی نیست. مثلا هنگامی ورزش می کنیم ضربان قلب افزایش می یابد. تا اکسیژن کافی در اختیار بافت های بدن قرار بگیرد. همچنین ضربان قلب در هنگام خواب کاهش می یابد.
علل آریتمی قلبی
هرگونه اختلال در تکانه های قلب که باعث تحریک انقباضات قلب می شود می تواند منجر به آریتمی قلب شود. آریتمی قلب در اثر عملکرد نامناسب تکانه های الکتریکی هماهنگ کننده ضربان قلب بوجود می آید. چندین عامل می تواند موجب عملکرد نامناسب قلب شود که شامل:
- سوء مصرف الکل
- دیابت
- نوشیدن بیش از اندازه ی قهوه
- مصرف مواد مخدر
- بیماری های قلبی مانند نارسایی قلب
- فشارخون بالا
- استرس
- پرکاری تیروئید
- سیگار
- مصرف برخی مکمل های غذایی و گیاهی
- مصرف برخی داروها
- تغییرات بوجود آمده در ساختار قلب، به عنوان مثال در اثر کاردیومیوپاتی
فردی که دارای سلامت قلبی است به ندرت آریتمی قلبی طولانی مدتی را تجربه خواهد کرد مگر اینکه یک محرک خارجی مانند مصرف مواد مخدر یا شوک قلبی دخیل باشد. در نتیجه، وجود هر گونه مشکل قلبی به این معناست که تکانه های الکتریکی به درستی از قلب عبور نمی کنند و این می تواند خطر آریتمی قلب را افزایش دهد.
علائم آریتمی قلبی
آریتمی قلبی ممکن است علائم محسوسی نداشته باشد. معمولا پزشک ها آریتمی قلبی را در حین چکاپ و یا بعد از الکتروکادیوگرام تشخیص می دهند. حتی اگر شخصی متوجه علائمی از آریتمی شود به این معنا نیست که دارای آریتمی قلبی شدید و وخیمی است. برخی از افرادی که دارای سابقه ی آریتمی وخیمی بوده اند نیز ممکن است علائمی نداشته باشند، در حالی که برخی که دارای هیچ علائمی نیستند ممکن است دارای آریتمی وخیم باشند.
علائم آریتمی بستگی به نوع آریتمی دارد که به شرح زیر است:
علائم ضربان قلب آهسته (bradycardia):
- درد قفسه سینه
- اختلال در تمرکز
- پریشانی و گیجی
- سخت تر شدن انجام ورزش ها بیش از حد معمول
- سرگیجه
- خستگی
- سبکی سر
- تپش قلب
- تنگی نفس
- غش کردن یا علائمی نزدیک به آن
- تعرق زیاد
علائم ضربان قلب تند (tachycardia):
- نفس نفس زدن
- سرگیجه
- غش کردن یا علائمی نزدیک به آن
- لرزیدن قفسه سینه
- درد قفسه سینه
- سبکی سر
- ضعف ناگهانی
علائم ضربان قلب نامنظم (fibrillation):
- نفس نفس زدن
- سرگیجه
- تپش قلب
- غش کردن یا علائمی نزدیک به آن
- ضعف
درمان آریتمی قلبی
درمان آریتمی قلبی معمولا منجر به کنترل ضربان های آهسته، تند و نا منظم می شود. درمان آریتمی قلبی زمانی ضروری است که شرایط فرد رو به وخامت است و یا فرد دارای علائم شدیدی است. آریتمی های مختلف دارای درمان های متفاوتی هستند.
- درمان ضربان قلب آهسته (bradycardia)
در صورتی که ضربان قلب آهسته به دلیل وجود یک بیماری زمینه ای رخ دهد، پزشک ابتدا بیمار زمینه ای را درمان می کند. اگر بیماری زمینه ای وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک نصب دستگاه تنظیم کننده ی ضربان قلب را پیشنهاد کند. دستگاه تنظیم کننده ی ضربان قلب دستگاهی است که پزشک آن را زیر پوست قفسه سینه قرار می دهد و که به کنترل ریتم غیرعادی ضربان قلب کمک می کند. این دستگاه از ضربان الکتریکی برای تسریع ضربان قلب به حداقل میزان نرمال استفاده می کند.
- درمان ضربان قلب تند (tachycardia)
برای درمان ضربان قلب تند چندین روش دران وجود دارد:
- مانور واگال (Vagal maneuvers): حرکات و تمرینات خاصی که فرد می تواند در خانه انجام دهد، ممکن است برخی از آریتمی ها را که از نیمه پایین قلب شروع می شوند را متوقف کند.
- مصرف دارو: این روش معمولا آریتمی را درمان نمی کند، اما معمولا برای کاهش تعداد ضربان قلب موثر است. برخی از داروها همچنین هدایت الکتریکی از طریق قلب را انجام می دهند.
- جراحی قلب (Cardioversion): پزشک ممکن است از شوک الکتریکی یا دارو برای تنظیم مجدد قلب به ریتم منظم استفاده کند.
- دفیبریلاسیون قلبی و دفیبریلاتورهای قلبی کاشتنی (ICD ها): راهی است برای تبدیل ضربان قلبی غیر عادی به ضربان قلب طبیعی از طریق یک شوک الکتریکی کوچک.
- جراحی
عوارض آریتمی قلبی
آریتمی قلبی عوارض مختلفی دارند که عبارتند از :
سکته مغزی : آریتمی قلبی باعث افزایش احتمال تشکیل لخته خونی می شود. در اثر شکسته شدن این لخته و انتقال آن از قلب به مغز احتمال بروز سکته مغزی وجود خواهد داشت. نارسایی قلبی: عدم پمپاژ به موقع خون توسط قلب در دراز مدت نارسایی قلبی را ایجاد می کند.
عوامل خطر و پیشگیری
موارد زیر ممکن است خطر آریتمی قلب فرد را افزایش دهد:
- 65 سال سن به بالا
- بیماری های ژنتیکی و ارثی
- مشکلات قلبی زمینه ای
- کم کاری یا پرکاری تیروئید
- مصرف برخی از داروهای تجویز شده و داروهای بدون نسخه
- فشارخون
- چاقی
- دیابت کنترل نشده
- مصرف بیش از حد و منظم الکل
- مصرف کافئین بیش از حد
با توجه به اینکه برخی از این موارد اجتناب ناپذیر هستند، فرد می تواند با تغیر سبک زندگی گام هایی هرچند کوچک برای کاهش خطر آریتمی قلبی بردارد که این گام ها شامل فعال بودن، اجتناب از مصرف بیش از اندازه و منظم الکل، و محدود کردن مصرف کافئین می شود.
منبع
